Aansluiting na de ISK

Darya

Op 1 april 2023 interviewde ik een oud-ISK-leerling uit Afghanistan. Op haar eigen verzoek noemen we haar hier Darya, wat rivier betekent. Dat vindt ze mooi. Darya kwam in 2019 naar Nederland met haar moeder, oudere broer en zus. Toen ze startte bij de ISK moest zij nog gealfabetiseerd worden, in Afganistan had zij weinig onderwijs gehad. Haar moedertaal is Dari. Nu zit Darya in 3 vwo op een scholengemeenschap voor mavo, havo en vwo, waar ze vorig jaar begon in een mavo/havo-klas.

Start op school

In 2021 koos zij voor deze school omdat ze dacht dat er veel leerlingen op zaten met een migratieachtergrond. Dat viel wel mee. De eerste dagen werd ze wegwijs gemaakt door medeleerlingen, ze waren heel aardig en hielpen haar met praktische zaken. De verbinding die zij hoopte te vinden was echter maar van korte duur. Na een paar dagen hield de hulp op en voelde ze zich alleen en onzeker over haar Nederlandse taal. Een paar leerlingen lachten haar soms uit om haar uitspraak.

Vrienden maken

Maar dit jaar gaat het veel beter. Ze spreekt beter Nederlands, heeft meer zelfvertrouwen, heeft een betere balans gevonden tussen school en leuke dingen doen en ervaart voor het eerst dat zij niet altijd degene is die moeite moet doen of initiatief moet nemen, maar dat anderen dat ook voor haar doen. ‘Maar,’ zegt ze erbij, ‘mijn vrienden, of hun ouders, komen wel allemaal uit het buitenland’: twee Nederlandse leerlingen met Turkse ouders, één leerling uit Irak en een paar Syrische leerlingen.

Hoe dat komt? Darya zegt in eerste instantie dat het komt door een gedeelde cultuur. Maar later moet ze daarop terugkomen: de Turkse cultuur is niet hetzelfde als de Afghaanse. Bovendien zijn de ‘Turkse’ vrienden geboren in Nederland, dus Nederlands. Het geloof dan? Nee, want ze hebben niet allemaal hetzelfde geloof. Opvoeding dan?

Darya merkt op dat zij en haar vrienden wat volwassener lijken dan de Nederlandse leerlingen. Als ze bij elkaar zijn, vinden ze het gezellig genoeg om gewoon een beetje samen te zitten en te chillen. Ze hoeven niet van alles te ondernemen. Ze houden van hetzelfde eten, hebben wat strengere ouders, mogen niet alles. Ze denkt dat ‘de Nederlandse leerlingen’ vrijer worden gelaten.

Meedoen

Darya zou best een keer met hen Koningsdag willen vieren, of meegaan naar festivals. Lekker naar muziek luisteren en dansen. Toch voelde ze toen ze een keer met collega’s van AH meeging naar de Nijmeegse Vierdaagsefeesten dat het ook niet helemaal bij haar paste. Zij dronken alcohol, mochten laat naar huis. Het is niet zo dat de moeder van Darya haar dingen verbiedt, maar Darya voelde zich gewoon niet op haar gemak.

Afstand door het missen van een gezamenlijke historie en cultuur

Ze vindt haar Nederlandse leeftijdgenoten heel aardig, ze vragen veel, en moedigen je vaak aan. Maar ze kijken anders naar je, denkt ze. En ze voelt toch een afstand als ze met hen is, die ze bij haar andere vrienden niet voelt. De gespreksonderwerpen zijn voor Darya niet altijd bekend, zoals bepaalde tv-programma’s, ze mist een gezamenlijke historie en cultuur en vindt vaak dat ze te snel praten. Ook kent ze bepaalde uitdrukkingen of accenten niet. Doordat ze niet helemaal kan aanhaken, wordt ze stil. ‘En dan ben ik natuurlijk saai,’ zegt ze.

Klassenvertegenwoordiger

Als ik vraag hoe zij denkt dat haar klasgenoten haar zien, zegt ze dat ze haar heel aardig vinden. Toen de klas laatst een klacht had over een docent, schoven ze haar naar voren als vertegenwoordiger. Ze vinden dat Darya goede vragen kan stellen en kritisch kan zijn. Ze ervaart wel een verschil tussen mavo/havo en vwo. Ze vindt dat haar klas nu respectvoller is en dat er meer onderlinge verbinding is. Leerlingen zijn wat wijzer en proberen dingen meer te begrijpen.

Familie

De vrienden van Darya komen nooit bij haar thuis. Dat hoeft ook niet, zegt ze. Haar zus, die getrouwd is en twee kindjes heeft, komt ieder weekend met man en kinderen logeren. Dat is heel vanzelfsprekend, en heel gezellig. Darya moet lachen als ze dit vertelt. Ze hebben genoeg aan elkaar en ze zijn helemaal gek op de kindjes van haar zus.

De toekomst

Als ik Darya vraag naar de toekomst, wil ze haar vriendschappen verbreden. Niet alleen met mensen die in Nederland zijn opgegroeid, maar ook met mensen uit andere landen. Ze merkt op dat haar vrienden met een Turkse achtergrond soms meer vooroordelen hebben. Ze zijn vaak traditioneler in bijvoorbeeld rolpatronen, en geloviger, ook al zijn ze hier geboren. Ze zijn minder open minded. En dat vindt Darya belangrijk. Ook als het gaat om de liefde. Ze wil wel graag een Afghaanse man, zodat ze dezelfde achtergrond, taal, cultuur en gebruiken delen. Het geloof is daarin voor haar niet bepalend. Maar wel dat hij open minded is dus.

Darya denkt nog even na als ik vraag naar haar gewenste vriendengroep. Ik wil gewoon mensen om me heen waarbij ik mezelf kan zijn en die mij zien voor wie ik ben. Uiteindelijk gaat het daar om.